Kaygıyla Başlayan, Hatta Halüsinasyon Görmenize Sebep Olan Çarpık Gerçeklik Algısı: Psikoz Nedir?

Günlük hayatta bazı tıbbi terimleri yanlış kullanıyoruz. Örneğin birine kolaylıkla ‘Sen şizofrensin!’ diyebilirsiniz. Öyle diyebiliriz ama çok ciddi bir ruhsal bozukluktan bahsediyoruz. Psikoz da benzer bir kadere sahiptir. Duymaya alışkın olduğumuz için beklenmedik durumlarda da kullanabiliriz ama daha derine indiğimizde aslında şu anlama geliyor: psikotik durumDüşündüğümüzden daha karmaşık olduğunu görüyoruz.

Yaşam kuralları gereği farklı yoğunluklarda psikolojik sorunlar yaşamamız normal kabul edilse de bazen sorunlar gerçeklikle ilişkimizi bozacak noktaya gelir ve işte burada psikoz ortaya çıkar. Psikoz birçok farklı nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir. ve genellikle zihinsel bozukluklarla ilişkilidir. Bazı durumlarda geçicidir ve basit bir şekilde tedavi edilebilir.

Bilmeyenler için kısaca tanımlayarak başlayalım: Psikoz nedir?

Psikoz, en temel tanımıyla, Kişinin gerçeklikle ilişkisini bir ölçüde kaybetme durumudur. Psikoz yaşayan kişi gerçeklik algısını tamamen olmasa da belli bir ölçüde kaybeder. Düşünce bozukluğu, algı bozukluğu gibi belirtilerin yanı sıra halüsinasyon görme, duyma gibi farklı belirtilerle de ortaya çıkabilmektedir.

Böyle bir durumda ortaya çıkan psikoz belirtilerinden bazıları:

• Başkalarına şüpheyle yaklaşmak
• Paranoyak düşüncelere kapılmayın
• huzursuzluk hissi
• Mantıksal düşünememe
• sosyal utangaçlık
• Yalnız kalma isteğinin artması
• Olağandışı düşüncelerin şiddetli görünümü
• Garip duygular hissetmek
• duygu eksikliği
• Kişisel bakımın takdir edilmemesi
• uykuya dalmakta zorluk
• Uyku süresinin azalması veya artması
• Gerçekliği fanteziden ayırmada zorluk
• Konuşmakta zorluk yaşamak
• İşe veya okula odaklanmada zorluk
• Sürekli kaygı hissi
• Motivasyon eksikliği

Genel olarak bunlar, kişide psikotik bir durum geliştiğinde ortaya çıkan en yaygın semptomlardan bazılarıdır. Bu şekilde baktığımızdaBu belirtilerin diğer ruhsal bozukluklarla benzer olduğunu görüyoruz ancak psikozun en tehlikeli belirtisi aslında halüsinasyondur.

Halüsinasyon, psikozun en şiddetli semptomlarından biridir:

Halüsinasyona farklı bir başlık açmak zorunda kaldık çünkü psikozu diğer ruhsal sorunlardan en net şekilde ayıran belirtilerden biridir. Halüsinasyon, en genel tanımıyla, Olmayan şeyleri olduğu gibi kabul etmek demektir. Tamamen zihinde yaşanan bir durum olmasına rağmen kişi psikoz nedeniyle gerçek ile gerçeklik arasındaki farkı çözememektedir. Halüsinasyonların farklı türleri vardır:

• Etrafta kimse yokken seslerin duyulduğu işitsel halüsinasyonlar
• Açıklanamayan duyumlar olarak ortaya çıkan dokunsal halüsinasyonlar
• Orada olmayan nesne ve kişilerin görüldüğü veya var olan nesne ve kişilerin yanlış görüldüğü görsel halüsinasyonlar
• Başka kimsenin duyamayacağı kokuların olduğu koku alma halüsinasyonları
• Ağzınız boş olmasına rağmen tat aldığınız halüsinasyonları tatma
• Başkaları tarafından kontrol edildiğinizi, her şeyin arkasında daha büyük bir anlam olduğunu, özel güçlere sahip olduğunuzu düşündüğünüz sanrılar.

Psikoz üç temel aşamada yaşanır:

• prodrom
• Akut
• Gelişim

Prodrom:

Prodrom aşamasında zihniniz henüz psikotik bir duruma girmeye başlamıştır ve Ciddiye alınmayan küçük belirtiler göreceksiniz.Bu aşamada uyku sorunları, ıstırap, kaygı, konsantrasyon kaybı, motivasyon kaybı, arkadaşlardan ve aileden uzaklaşma, şüphecilik, tuhaf inançlar gözlemlenebilir.

Akut:

Akut aşamada psikoz kendini tam olarak gösterir ve Semptomlar dışarıdan açıkça görülebilir.Bu aşamada kafa karışıklığı, sanrılar, halüsinasyonlar, davranış değişiklikleri ve kişilik değişiklikleri meydana gelebilir.

Gelişim:

İyileşme psikozun son aşamasıdır. Psikozda görülen bazı belirtiler devam etse bile Akut dönemdeki kadar sıkıntı yaratmaz. Bu aşamada kişi artık eski günlük rutinlerine dönebilir. Gerçek tedavi ile bir daha psikoz yaşamadan hayatınıza devam edebilirsiniz.

Peki psikoza ne sebep olur? Psikoza neden olduğu bilinen bazı zihinsel bozukluklar şunlardır:

• Şizofreni
• Bipolar bozukluk
• ağır depresyon

Tanımında da belirttiğimiz gibi psikoz bir ruhsal bozukluk değil, aslında bir tür semptomdur. Bu belirtiye farklı zihinsel bozukluklar neden olabilir.Bozukluk tedavi edilmediği sürece psikoz ataklar halinde ve farklı şiddetlerde ortaya çıkmaya devam eder.

Farklı nedenlerle ortaya çıkan psikoz türleri de vardır:

• doğum sonrası psikoz
• postiktal psikoz
• miksödem psikozu
• Korsakoff psikozu
• adet psikozu

Doğum sonrası psikoz:

Yeni doğum yapmış kadınlarda, Bazen doğumdan birkaç gün ile birkaç hafta sonra Ortaya çıkan psikoz türüdür. Uykusuzluk, hormon değişiklikleri ve genlerden kaynaklandığı ileri sürülüyor. Halüsinasyonlar, sanrılar ve ruh hali değişiklikleri gibi belirtiler olabilir.

Postiktal psikoz:

Postiktal psikoz, epilepsi hastalarında ortaya çıkan psikozu ifade eder. Epilepsi hastasıysanız tekrar tekrar epileptik nöbetler geçiriyor Postiktal psikoz ortaya çıkabilir. Akıl hastalığı öyküsü olan epilepsi hastalarında görülme riski çok daha yüksektir.

Miksödem psikozu:

Miksödem psikozu, tiroid bezinin düzgün çalışmadığı hipotiroidizm gibi durumlarda ortaya çıkar. Tiroid hormonları beyni doğrudan etkiler. Böyle bir psikozda kişi halüsinasyonlar, sanrılar gibi belirtiler yaşayabilir. Tiroid hormonu desteği ile tedavi edilir.

Korsakoff psikozu:

Alkol bağımlılığıyla da ilişkili olan Korsakoff psikozu, Vücudumuzdaki B1 vitamini eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkan psikoz durumudur. Hafıza sorunları, yönelim bozukluğu, duygularda değişiklik gibi belirtiler görülür. Sağlıklı beslenme ve B1 desteği ile tedavi edilir.

Adet psikozu:

Nadir görülen bir durumdur ancak bazı kadınlarda adet dönemleri yaşanır. Başlamadan önce veya birkaç gün sonra ortaya çıkabilir.Hormon değişikliklerine bağlı olarak ortaya çıkan adet psikozu, kafa karışıklığı, halüsinasyonlar, gerçek olmayan şeylere inanma gibi belirtilerle kendini gösterebilir.

Psikozu tetikleyen bazı durumlar vardır:

• Travmatik deneyimler
• yoğun stres
• ilaç kullanımı
• aşırı alkol kullanımı
• Reçeteli ilaçların kötüye kullanılması
• Glioma
• demans
• kafa yaralanmaları
• Doğum

Ne zaman doktora başvurmalısınız? Psikoz nasıl tedavi edilir?

Psikoz yaşayan kişi çoğu zaman bunun farkına varmaz, dolayısıyla Böyle bir durumda çevresindekiler tarafından uyarılmalıdır. Psikoz belirtileri gösteren kişilerin mutlaka en kısa sürede uzman bir hekime muayene olması gerekmektedir. Psikoz tedavisinde antipsikotik ilaçların yanı sıra terapi teknikleri de kullanılabilmektedir.

Kişinin gerçeklik algısını bozan bir durum Psikoz nedir ve belirtileri nelerdir? Sıkça sorulan şu soruları yanıtladık: Söylediklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tüm sağlık konularında olduğu gibi psikoz konusunda da en doğru ve kişiye özel bilgiyi uzman bir doktordan almanız gerektiğini unutmayın.